Гісторыя рэальнага паэта і адважнага воіна Сірано, які жыў у XVII стагоддзі, у XIX стагоддзі стала тэатральным бэстсэлерам дзякуючы Эдману Ростану, а ў XXI стагоддзі ў руках брытанцаў Марціна Крымпа і Джэймі Лойда перанеслася ў наш час. А гэта значыць – ніякіх бутафорскіх насоў, плашчоў і шпаг. У рэшце рэшт, галоўнай зброяй дэ Бержерака ва ўсе часы былі востры розум і бязлітасна слова! Ну і, вядома, рамантычнае вялікае сэрца – і менавіта гэта абаяльнае спалучэнне з бляскам увасабляе геніяльны майстар пераўвасабленняў Джэймс Макэвой.

Джэймі Лойд ўжо зарэкамендаваў сябе, як рэжысёр, не які баіцца радыкальных пераасэнсаванняў класікі. І, не здраджвае сабе, у «Сірано» ён разам з драматургам Марцінам Крымпам, адказным за адаптацыю п’есы Ростана, пазбавіў Сірано легендарнага носа, а заадно і ўсіх іншых дзеючых асоб: капелюшоў, плашчоў, карункаў і састарэлага пафасу. Што ж засталося? Досціп, майстэрская гульня словамі, бясконцая няўпэўненасць галоўнага героя у сабе і, вядома, дашчэнту разбітае рамантычнае сэрца бясстрашнага баязліўца дэ Бержерака, а разам з ім – і сэрцы гледачоў.

Гераічная камедыя разыгрываецца у радыкальна «голых» дэкарацыях – Джэймі заклікае засяродзіцца на тэксце; і тэкст тут настолькі усяму галава, што нават паядынкі на шпагах ператвараюцца ў сапраўдныя рэп-батлы, падкрэсленыя вынесенымі на авансцэну звычайнымі канцэртнымі мікрафонамі. Крымп ўлавіў самую сутнасць арыгінала Ростана з яго адданасцю мове, верай у сілу слоў і паэзіі: ён гуляе з мовай, хаваючы рыфмы ў сярэдзіну сказа або нават у сярэдзіну словы, шчодра выкарыстоўвае асанансы, пры гэтым ствараюцца абсалютна сучасныя гаворка і рытм.

Вядома, такая віртуозная праца з тэкстам – выклік для любога акцёра. І Джэймс Макэвой спраўляецца з ім цудоўна, змяняючы акцэнты як пальчаткі і прамаўляючы самыя складаныя радкі гэтак жа лёгка, бы ён балбоча ў пабе з сябрамі. Ён то дзёрзкі і рэзкі, і слухаючы яго слоўныя паядынкі з супернікамі, можна сапраўды паверыць, што словам можна забіць. То ён далікатны, і яго рамантычная гаворка ліецца ў вушы Раксаны салодка і цягуча, як мёд: і тады можна паверыць, што словы могуць прымусіць закахацца.

Гульня Макэвоя – безумоўна, галоўная нагода ісці глядзець гэтую нетрадыцыйную пастаноўку «Сірано». Вылепленыя Сірано «панцыр з эксгібіцыянізму, агрэсіі і дасціпнасці, які відавочна маскіруе глыбокую хваравітую адзіноту» (так героя характарызуе Джэймі Лойд) садзіцца на Макэвоя як раз. Ды і ўзяць хоць бы славуты нос, галоўную прычыну няўпэўненасці ў сабе дэ Бержерака, – у кожнага ў зале знойдзецца свой «нос», пра які ён прызвычаіўся тлумачыць няўпэўненасць у сабе і ўсе няўдачы ў асабістым і грамадзкім жыцці. Тое, што пачварнасць магчыма існуе толькі ва ўяўленні героя, прымушае спачуваць яму.

Лойд ўмела жанглюе эмоцыямі гледача, вылучаючы ў п’есе то шчымліва-кранальныя моманты, звязаныя з поўным схаванага запалу і болю любоўным трохкутнікам, то гераічна-маскулінныя эпізоды «мерання шашкамі», але над усім заўсёды лунае паэзія і хваравітае самакапаннем, – і выглядаюць гэтыя арэлі у выкананні Макэвоя захапляльна сучасна.